Fransız Kültürü ve Tarihi Işığında 2024 Paris Olimpiyatları
Antik Çağ'da Mora Yunan yarımadasında şehir devletleri vardı ve aralarında sürekli savaşırlardı. Savaşlardan bıkan Elis Kralı Iphitus Delphi'deki tapınağın kutsal rahibesine savaşları durdurmak için ne yapmaları gerektiğini danışmak için gider. Delphi'nin rahibesi, Kral Iphitus'a belli dönemlerde ateşkes ilan edilip, krallıklar arasında atletizm yarışmaları yapılmasını önerir. Tanrıların kutsal mekanı olan Olympia'da ilk yarışmaların yapılmasına karar verilir. M.Ö 776 yılında ilk Olimpiyat oyunları gerçekleştirilir.
M.Ö 632 yılına kadar Olimpiyatlar dört yılda bir gün, sadece koşu yarışı olarak yapılırdı. Bu tarihten sonra oyunlar beş gün yapılmaya başlandı. 1168 yıl süren Olimpiyat Oyunları M.S. 392 yılında Romalıların Yunanistan'ı işgal etmesi ile birlikte Romalılar tarafından yasaklandı. Asırlar sonra, 1859 yılında, Atina Belediye Başkanı Zappas tarafından tekrar canlandırmıştır. Ancak bu oyunlar Pan-Hellenic oyunlar olarak gerçekleşmiştir.
Modern Olimpiyat Oyunları'nı uluslararası bir yarışma haline getirme fikri Fransız Baron Coubertine'e aittir. İlk Modern Olimpiyat Oyunları Baron Coubertine'in öncülüğünde Atina'da, 25 Mart 1896'da Kral I. George tarafından Panathinaikon Stadyumu'nda Kraliyet ailesi üyelerinin, IOC Başkanı Demetrius Vikelas'ın ve Olimpiyat marşının yazarı Kostis Palamas'ın huzurunda 14 ülkeden 245 tamamı erkek olan yarışmacı katılmıştır.
Olimpiyat halkalarının tasarımı 1912 yılında Baron de Coubertine tarafından gerçekleştirilmiştir. İlk kez 1920 Olimpiyat Oyunları'nda kullanılmıştır. İç içe geçmiş 5 halka kıtaları temsil etmektedir. Her halka değişik bir renktedir. Zemindeki beyaz renk ile birlikte toplam 6 renk kullanılmıştır. Dünya uluslarının bayrakları bu renklerden oluşmaktadır. Mavi halka Avrupa'yı, sarı halka Asya'yı, siyah halka Afrika'yı, yeşil halka Avustralya'yı, kırmızı halka da Amerika'yı temsil eder.
Olimpiyat meşalesinin kökeni de Prometheus'un Yunan tanrısı Zeus'tan ateşi çalması ile ilgili olarak Antik Yunanistan'a dayanmaktadır. Olimpiyat meşalesi fikri, ilk defa Amsterdam'da 1928 Yaz Olimpiyatları'nda tanıtıldı ve o zamandan beri modern Olimpiyatlar'ın bir parçası oldu. Meşalenin, Yunanistan'dan oyunların yapıldığı ülkeye, çeşitli ülkelerden geçerek aktarılması fikri ise Berlin'deki 1936 Yaz Olimpiyatları sırasında Carl Diem tarafından sunuldu.
Modern olimpiyatların başladığı 1896 yılından bu yana gerçekleştirilen 29 olimpiyat organizasyonundan 16'sı Avrupa, 6'sı Kuzey Amerika, 4'ü Asya, 2'si Avustralya ve 1'i Güney Amerika kıtasında yapıldı. Düzenlendiği kentin adıyla anılan olimpiyat oyunları, bugüne kadar 19 ülkenin toplam 23 şehrinde gerçekleştirildi. 1900 ve 1924 Olimpiyat Oyunları'nın düzenlendiği Paris, 100 yıl sonra üçüncü kez bu organizasyona ev sahipliği yapıyor.
Tarihinde ilk kez stadyum dışı bir ortamda açılış yapan Olimpiyat etkinliği, Fransa'nın kendine özgü gösteri tasarlama kültürü ve estetik anlayışı ile olağanüstü bir açılış seremonisi geçen 26 Temmuz Perşembe akşamı gerçekleştirmiş oldu. Paris'i ortadan bölen Seine Nehri'nin karşıdan karşıya geçişini sağlayan ve her birinin kendine has tarihi anlamı olan köprülerinin ve güzergâh boyunca sıralanan, Notre Dame Katedrali, Paris Belediye Sarayı, Tuiliers Bahçeleri, Louvre Müzesi, Invalides Anıtı, Grand Palais Binası, Eyfel Kulesi gibi Fransa tarihine tanıklık etmiş ihtişamlı yapıtların Victor Hugo'nun "Sefiller" eseri ve Fransız Devrimi ile Fransa'nın "Özgürlük, Eşitlik, Kardeşlik" sloganını temsil eden "Marienne" gibi önemli kültürel değerlere kurgulanan hikâyeye dâhil edilmiş olması şaşırtıcı değildi.
Senaryoda Fransa'nın ünlü isimlerinden Maurice Leblanc'ın roman karakteri Arsene Lupin, roman yazarı Colette, şarkıcı ve söz yazarı Barbara, akordeoncu Yvette Horner, tarihi figür Jeanne d'Arc, Nobel Ödülü'nü kazanan ilk kadın fizikçi ve kimyager Marie Curie, yazar Marcel Proust, Edmond Rostand tarafından kaleme alınan kurgusal karakter Cyrano de Bergerac, pandomim sanatçısı Marcel Marceau, ABD asıllı Fransız vatandaşı şarkıcı ve oyuncu Josephine Baker'a yer verildi. Ayrıca "Kırmızı Başlıklı Kız" ve "Üç Silahşörler" de senaryoda yer buldu.
Paris Olimpiyatları'nda eşit sayıda erkek ve kadın sporcu yer alacak. Oyunlarda 206 delegasyondan 5250 kadın ve 5250 erkek sporcu olmak üzere toplam 10 bin 500 sporcu mücadele edecek. Biz de bu oyunlarda 18 dalda 54’ü kadın, 102 sporcuyla oradayız. Londra 2012 Olimpiyatları’ndan sonra ilk kez kadın sporcu sayımız, erkek sporcu sayımızı geçti.
11 Ağustos’ta sona erecek Paris Olimpiyatları 32 branştaki 48 dalda mücadele edilecek. Olimpiyat Oyunları'nda sporcular, 32 spor branşı içinde yer alan 48 dalda mücadele verecek. Toplam 34 farklı merkezde gerçekleştirilecek ve 329 kategoride madalyalar sahibini bulacak.
Paris 2024 Olimpiyat Oyunları'nı kazanan sporcular, kentin simgesi Eyfel Kulesi'nden orijinal bir parçayı göğsünde taşıyacak. Olimpiyat için hazırlanan madalyalarda Eyfel Kulesi'nin tadilatı sırasında alınan demir parçalar da kullanıldı. Bu parçalar, madalyaların ortasına altıgen şeklinde yerleştirildi. Fransız darphanesi tarafından üretilen madalyalar, mücevher firması Chaumet tarafından tasarlandı. Paris 2024 Olimpiyat ve Paralimpik Oyunları'nda toplam 5 bin 84 madalya dağıtılacak.
Modern olimpiyatların kurucusu Parisli Baron de Coubertin, “Hayatta önemli olan zafer değil, mücadeledir; esas olan kazanmış olmak değil, iyi mücadele etmiş olmaktır” diyerek olimpiyatların ne demek olduğunu en başından belirlemişti. Bizim çıtamız da, “Ben sporcunun zeki, çevik ve ahlaklısını severim” olarak çizildi. Paris 2024’ün bizim için sahada iyi mücadelenin yanı sıra, kürsüde farklı branşlardan gelen madalyalarda ilklerin oyunları olması umuduyla….
Prof. Dr. Garip Turunç – Bordeaux (Fransa) Üniversitesi ve İstanbul Galatasaray Üniversitesi Em. Öğt. Üy.
Bordeaux, Salı 30 Temmuz 2024
