Paris ve sonra Riyad’da yapılacak görüşmelerin Ukrayna savaşının kaderini belirleyici etkisi olabilir.

 Suudi başkentinde yapılacak görüşmelere Rusya Dışişleri Bakanı Sergei Lavrov ve ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio, bir araya gelecek bu gün yapılacak görüşmelere Ukrayna katılmıyor.

Rusya, Şubat 2022’de Ukrayna’da topyekun işgale başladı. Çoğunluğu güney ve doğusundakiler olmak üzere topraklarının beşte birinden fazlasını kontrol ediyor.

Suudi Arabistan’da gerçekleşecek Rusya-ABD müzakerelerinde,  Putin;

”yazdan beri savaşı sona erdirmek için müzakerelere başlamanın başlıca koşullarının Rusya’nın işgal ettiği Ukrayna topraklarının tanınması, Rusya’ya uygulanan yaptırımların kaldırılması ve Ukrayna’nın NATO’ya katılma talebinin reddedilmesi olduğunu”

belirtti.

Avrupa ülkelerini bir çoğu  bu talepleri kesin bir şekilde reddederken, ABD, Rusya’nın hangi tavizleri vermek zorunda kalabileceği konusunda çok dikkatli davranıyor, ancak hem Beyaz Saray hem de Pentagon “her iki taraftan” da taviz beklediklerini ifade etti.

Moskova’nın  önceliği Suudi Arabistan’daki toplantı. Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, Ukrayna’daki çatışmayı sona erdirme konusundaki Amerikan önerilerini “öncelikle dinlemek istediğini” söyledi. Moskova Avrupa’yı müzakere masasına davet etmenin anlamsız olduğunu düşünüyor. Putin’in uzun yıllardır hem Ukrayna’daki savaş için suçladığı hem de Rusya’ya eşit tek güç olarak gördüğü ABD ile diyalog arayışı içinde olduğu düşünülüyor.

Moskova, Starmer’ın Ukrayna’ya barış gücü göndermeye hazır olduğuna dair açıklamalarını dikkate alabilir, tartışma ilk kaz Ukrayna’dan ziyade olası Rus tavizlerine odaklanıyor. Ancak Rusya’nın herhangi bir uzlaşmaya hazır olup olmadığı net olarak bilinmiyor.

ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio ve Orta Doğu Özel Temsilcisi Steve Witkoff, Riyad’daki müzakerelerde ABD’nin görünen yüzü olacaklar ancak belki de masadaki asıl ses buradan yaklaşık 12 bin km uzakta, Florida, Palm Beach’te olacak.

Trump’ın son günlerdeki açıklamalarına rağmen, perde arkasında asıl odağının Ukrayna’nın kaderi konusunda Rusya ile yapılan görüşmeler. Trump Pazar günü muhabirlere son gelişmelerden haberdar olduğunu ve müzakerelerin “ilerlediğini” söyledi. Kısa vadeli hedef Ukrayna’daki çatışmaları durdurmak. Uzun vadede ise ABD’nin milyarlarca dolar değerinde silah yardımı yaptığı düşünüldüğünde Kiev’e daha az müdahil olmasını istiyor gibi. Trump, ABD’nin bugüne kadar sunduğu destek karşılığında, Ukrayna’daki nadir minerallere erişim için baskı yapmasına rağmen savaş sonrası Ukrayna’nın nasıl görüneceğini henüz söylemedi ve bu durum Avrupa’da alarm zillerinin çalmasına sebep oldu.

Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy ise görüşmelerin parçası olmasını beklediğini ancak Riyad’daki görüşmelere katılamayacağını söyledi.

Rubio, Suudi Arabistan’daki görüşmelerin Avrupa ve Ukrayna’yı da kapsayacak daha uzun bir süreç için sadece başlangıç olduğunu söyledi. Bu açıklamalar, son dönemde Trump’ın açıklamalarını dinleyen ABD müttefiklerini yatıştırmaya yetmeyeceği tahmin ediliyor.

Trump, Çarşamba günü Savunma Bakanı Pete Hegseth’in, Ukrayna için 2014 öncesi sınırlara dönüşün gerçekçi olmadığı değerlendirmesine katılma eğiliminde olduğunu basına söyledi ve Ukrayna’nın bu toprakların “bir kısmını” geri alabileceğini umduğunu belirtti.

Şu ana kadar çözümün Zelenskiy ve Ukrayna liderleri için kabul edilebilir olmadığı tahmin ediliyor.

Paris’teki zirve için İngiltere Başbakanı Keir Starmer, Avrupa liderleri ile onları savunma harcamaları konusunda uyaran Beyaz Saray arasında köprü olmayı umuyor ve İngiliz askerlerini Ukrayna’ya konuşlandırma teklifi, oynamak istediği rolün bir parçası. İngiltere’de hükümet, geçmişte herhangi bir barış anlaşmasının şartlarının Ukrayna’ya bağlı olduğunu söylerdi. Bu durum, yeni ABD yönetiminin 2014 sınırlarına geri dönmenin “gerçekçi olmadığını” belirtmesiyle değişti. Ancak, parlamentoda ülkenin savunma alanında ne kadar harcama yapması gerektiği konusunda tartışmalar devam ediyor.

İşçi Partisi, savunma harcamalarını GSYİH’nın %2,3’ünden %2,5’ine çıkarmak için “bir yol çizmeye” söz verdi. Savunma kaynakları bunun önemli bir artış olacağını söylüyor ve Ancak bunun ne zaman gerçekleşeceğine dair bir tarih yok ve çok sayıda kişi bunun artık acil olduğunu savunuyor.

Almanya Başbakanı Olaf Scholz’un ülkesindeki ulusal seçimden sadece birkaç gün önce Paris’te olması Alman liderlerin Trump’ın Ukrayna’ya yaklaşımından ne kadar rahatsız olduğunun bir göstergesiydi. Ülkedeki tüm ana akım partiler, Ukrayna veya AB olmadan bir barış anlaşmasına aracılık edilmesi yönündeki Amerikan önerilerini kınadı. Aşırı sağ ve popülist-sol politikacılar Putin ile görüşmeleri memnuniyetle karşılıyor ve Kiev’i silahlandırmayı durdurmak istiyor. Ancak iktidara gelmeyecekler. dolayısıyla bir sonraki Alman hükümeti kimlerden oluşursa oluşsun Berlin’in Ukrayna’ya desteği güçlü kalacak. Bunun nedeni, Berlin’deki siyasi elitin Ukrayna egemenliğini baltalayacak bir anlaşmanın Almanya için felaket olacağını kabul etse de 20. yüzyılda Almanya’nın savaşlarla parçalanmış olduğu düşünüldüğünde, buradaki seçmenler militarizasyona endişeyle yaklaşıyor. Ülkede son üç yılda Rus enerji kaynaklarından başarıyla uzaklaştı ve savunma harcamalarını büyük ölçüde artırdı. Ancak bu durum Alman ekonomisini sert bir şekilde vurdu ve ardından gelen bütçe tartışmaları Alman hükümetinin çöküşüne yol açtı. Bu yüzden siyasetçiler, daha yüksek NATO harcama hedefleri veya Ukrayna’daki Alman barış gücü birlikleri gibi zor konuların, en azından seçim sonrasına kadar, kamuoyunda tartışmak istemiyorlar.

• Polonya, Rusya’nın işgalinin başlangıcından bu yana Ukrayna’nın kilit destekçisi oldu ve ülkeye giren askeri ve insani yardım için kilit lojistik merkezi konumunda olup ütün bir Avrupa’nın güvenliğini tehdit ettiği için, Rusya’nın başlattığı savaşı kazanmasına izin verilemeyeceğini en güçlü savunan ülkelerden biri. Dolayısıyla, görüşmeler başlamadan önce bile ABD’nin Moskova’nın temel taleplerini kabul ediyor gibi görünmesi şaşkınlık yaratıyor.
• Polonya Rusya tehditi nedeniyle, GSYİH’nın yaklaşık yüzd 5’iyle savunma harcama oranı en yüksek ülkelerden biri. Avrupa’nın geri kalanının da aynısını yapması gerektiği konusunda ABD ile hemfikir.
• Polonya Başbakanı Donald Tusk, Paris’teki görüşmelere giderken sosyal medya hesabı X’ten yaptığı açıklamada, “Biz Avrupalılar, savunmaya şimdi büyük harcamalar yapmaz ve daha geniş bir savaşı engellemezsek 10 kat daha fazla harcama yapmak zorunda kalacağız” dedi. Polonya askerlerinin olası bir ateşkesi uygulamaya yardımcı olmak için Ukrayna’ya gönderilip gönderilmeyeceği sorusuna hükümet yetkilileri ihtiyatlı yaklaşıyor ve şimdilik böyle bir seçeneği değerlendirmeye almadıklarını söyleyerek yanıt veriyorlar.
• Danimarka, Pazartesi günkü toplantıda yer alan tek İskandinav ülkesiydi. Ancak Avrupalı diplomatlar, Danimarka’nın aynı zamanda Rusya sınırında bulunan ve gelecekteki herhangi bir Putin saldırısına karşı kendilerini özellikle savunmasız hisseden doğudaki Baltık komşularının – Estonya, Letonya ve Litvanya – çıkarlarını da temsil ettiğini söylüyor. İkinci Trump döneminin yarattığı şok dalgaları şimdiden Danimarka’da yankılanmaya başladı. Trump’ın özerk bir Danimarka bağımlı bölgesi olan Grönland’ı ele geçirme arzusu, Danimarka Başbakanı Mette Frederiksen’i geçen ay Avrupalı müttefiklerine kısa bir destek turu düzenlemeye yöneltti. Frederiksen,  kendisini, Paris’te Trump’ın transatlantik güvenlik görünümünü yeniden şekillendirmesine nasıl yanıt vereceklerini bulmak için aceleyle bir araya gelinen bir toplantıda buldu. Frederiksen henüz Starmer’ın Ukrayna’da barış gücü birlikleri bulundurma önerisini takip etmedi. Danimarka medyası, Savunma Bakanı Troels Lund Poulsen’in böyle bir olasılığı gözardı etmediğini ancak konuşmak için henüz erken olduğunu söylediğini aktardı.
• Ukrayna halkı, ülkelerinin geleceğinin en az Şubat 2022’de olduğu kadar belirsiz ve  siren sesleriyle uyanmamak ve sevdiklerini kaybetmemek için barış istiyor. Rusya, Ukrayna topraklarının yaklaşık yüzde 25’ini işgal etmiş durumda. Ukrayna’nın savunması on binlerce vatandaşının hayatına mal oldu. Ülke, geçmişteki müzakerelerde Rus birliklerinin Ukrayna topraklarından tamamen çekilmesi talebinde ısrarcı oldu. Yalnızca Rusya’nın son saldırısında ele geçirdiği bölgelerden değil, Rusya’nın 2014’ten sonra ilhak ettiği Kırım ve Rusya’nın ayrılıkçıları desteklediği Donetsk ve Luhansk bölgelerinden de çekilmesini istiyor. Ukraynalılar 2014 veya 2015’teki gibi bir barış anlaşmasından korkuyor. Bu süreçte yoğun çatışmalar durdurulmuş ancak sınırdaki çapraz ateş kayıplara yol açmaya devam etmişti. Güvenlik garantisi olmadan, bu on yıl kadar sonra yeni bir savaş olasılığı anlamına geliyor.
• Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy ABD-Rusya görüşmeleriyle ilgili açıklamasında, “Ukrayna, Ukrayna olmadan Ukrayna hakkında yapılan herhangi bir görüşmeyi sonuçsuz olarak görüyor ve biz olmadan bizim hakkımızda yapılan anlaşmaları kabul edemeyiz,” dedi Barış görüşmesi hangi biçimde olursa olsun, Ukraynalılar kendi gelecekleri üzerinde söz sahibi olmak istiyor. Birçok kişi Rusya ile daha önceki barış anlaşmalarının, Rusya’nın topyekun işgaline yol açtığını düşünüyor. Bu yüzden Ukraynalılar, herhangi bir anlaşmanın üçüncü bir tur savaşa yol açabileceğinden korkuyor.