İklim değişikliğine engel tropik ormanlar geçen yıl büyük bir  hızla yok oldu. Araştırmacılar uydu analizlerine göre  2024'te dünyanın yaşlı ormanlarının 67 bin km²'sinin yok olduğunu ve bunun neredeyse İrlanda Cumhuriyeti kadar büyük bir alana karşılık geldiğini, her bir dakikada 18 futbol sahası büyüklüğünde ormanlık alanın yok olmasına tekabül ettiğini söylüyor.

Amazon'daki büyük kuraklığın da etkisiyle oluşan yangın ilk kez ormanlık alanların kaybolmasına neden oldu. Geleneksel olarak tarım için ağaç kesimi ormanlık alanların kaybolmasının ana nedeniydi.

Hükümetlerin ormanlık alanların kaybını engellemeye yönelik politikaları sonrası Güney Doğu Asya'dan iyi haberler gelirken, tropik yağmur ormanlarında yüz milyarlarca ton karbon, toprakta ve odunsu gövdelerde depolanıyor. 2024 yılında elde edilen veriler dünyanın akciğerleri olarak anılan bu ormanların dayanıklılığı konusunda da endişe doğuruyor. Birçok araştırmacı Amazon'un kimi bölgeleri dahil, bazı önemli ormanların "dönüşü olmayan" bir gerileme sürecine yaklaşmış olabileceğini düşünüyor.

Maryland Üniversitesi'ndeki GLAD laboratuvarı direktörlerinden Profesör Matthew Hansen,

"Dönüşü olmayan nokta ifadesinin giderek daha doğru bir tespit haline gelmeye başladığını,

Sonuçların "korkutucu" olduğunu, yağmur ormanlarının Afrika'daki çayırlıklara dönüşme olasılığı konusunda, Bu hala bir teori, ancak verilere bakınca bunun giderek daha akla yatkın olduğunu düşünüyorum" diyor.

Bu durum sadece zengin biyolojik çeşitliliğin olduğu habitatlardaki canlı yaban hayatını tehdit etmekle kalmayacak, aynı zamanda küresel iklim açısından da ciddi sonuçlar doğuracak.

Amazon yakın zamana kadar atmosfere saldığından daha fazla karbondioksiti (CO2) emerek insanlığa iyilik yapıyordu, bu ormanların yanarak yok olması aynı zamanda büyük miktarlarda CO2 salımına yol açarak ısınmayı azaltmak bir yana, daha da artırıyor.

2023-24'te Amazon, iklim değişikliği ve El Niño etkisiyle kayıtlara geçen en kötü kuraklığı yaşadı.

Birçok yangının tarım arazisi için çıkarılması nedeniyle, doğal ve suni yangınları birbirinden ayırmak zor. Kuraklık her tür yangının kontrolden çıkması için ideal şartları yaratıyor. Brezilya ve Bolivya bu kayıplardan büyük zarar gördü.

Giderek ısınan Dünya'da tropikal yangınlar daha fazla görülüyor.

Dünya Kaynakları Enstitüsü (WRI) yetkilisi Rod Taylor,

"Bence yeni bir aşamadayız, ana neden artık tarım arazisi için ağaç kesimi değil, yangınların her zamankinden daha yoğun ve daha şiddetli olduğu yeni bir sürece girildiğini, bunun da mevcut şartları zorlaştıracağını

iletiyor.

Dünyanın yaşlı tropik ormanlarındaki rekor kayıp toplamda 3,1 milyar tonluk sera gazı salımına yol açtı.

Bu Avrupa Birliği coğrafyasındaki salıma neredeyse eşit bir miktara karşılık geliyor.

Güney Doğu Asya ülkeleri,  küresel eğilimi tersine çevirdi ve Endonezya'daki ormanlık alan kaybı, kuraklık koşullarına rağmen 2023 yılına kıyasla % 11 oranında azaldı.

WRI Küresel Orman İzleme projesinin eş direktörü Elizabeth Goldman;

''Bu olumlu gelişme, hükümetlerin ve halkların "yakma yasağı" yasalarını uygulamak için birlikte çalışmasıyla başarıldı. Endonezya 2024 verilerinde parlak bir sırada yer alıyor"

diyor.

Birleşmiş Milletler ormanların korunması programı UNREDD'den Gabriel Labbate,

"Siyasi irade başarının kilit faktörüdür, aksi takdirde bu mümkün değil"

diyor.

Brezilya'nın da aralarında bulunduğu bazı diğer ülkeler de geçmişte benzer yaklaşımlarla başarı elde etmişti. Ancak 2014 yılında bu ülkedeki hükümet politikalarındaki değişim kayıpların artması sonucunu doğurdu.

Maryland Üniversitesi'nden Prof. Hansen,

''Brezilya'da ormanlık alan kaybındaki dalgalanmaların, koruma politikalarının tutarlı olmasının gerekliliğini gösteriyor, ormanlık alanların ve çevrenin korunabilmesi için "sürekli başarı" zorunluluğu gerekli.''

dedi.

Araştırmacılar, Amazon'un ev sahipliği yapacağı bu yılki BM iklim zirvesi COP30'un, ormanların korunması planlarının paylaşılması ve teşvik edilmesi açısından kritik önemde olduğu konusunda ortak görüşleri paylaşıyor. Önerilerden biri tropik ormanları koruyan ülkelerin fonlar yoluyla ödüllendirilmesi.

Dünya Kaynakları Enstitüsü yetkilisi Rod Taylor,

''Umut vadeden ayrıntılar üzerinde çalışılıyor, bu, ormanları keserek kazanılacak paranın onları ayakta tutarak kazanılacak paradan daha fazla olmasına yönelik temel sorunu ele alan bir inovasyon örneği"

diyor.